અંતિમ યાત્રામાં રામ નામ સત્ય હૈ કેમ બોલે છે? જાણો વૈજ્ઞાનિક અને ધાર્મિક કારણ

જન્મ અને મૃત્યુ એ જીવનના ફક્ત બે તબક્કા નથી, પરંતુ બ્રહ્માંડનું શાશ્વત સત્ય છે. જેમ નવું જીવન આનંદ લાવે છે, તેમ મૃત્યુ પણ એક યાત્રાનો અંત અને નવી યાત્રાની શરૂઆત લાવે છે.

પણ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે જ્યારે કોઈની અંતિમ યાત્રા કાઢવામાં આવે છે, ત્યારે દરેક જગ્યાએ એક જ અવાજ કેમ ગુંજી ઉઠે છે – રામ નામ સત્ય હૈ? શું તે માત્ર એક પરંપરા છે કે તેની પાછળ કોઈ ઊંડું આધ્યાત્મિક અને દાર્શનિક કારણ છે?

આજે આપણે જાણીશું કે હિન્દુ ધર્મમાં મૃત્યુ સમયે રામ નામ સત્ય હૈ કહેવાનું શું મહત્વ છે?

ચાલો આ પરંપરાનું રહસ્ય સમજીએ અને જાણીએ કે મૃત્યુ સમયે ભગવાન રામનું નામ કેમ લેવામાં આવે છે. જન્મ અને મૃત્યુ બે એવા સત્ય છે જેમાંથી કોઈ છટકી શકતું નથી. જ્યારે કોઈનો જન્મ થાય છે ત્યારે આનંદ હોય છે પણ જ્યારે કોઈ આ દુનિયા છોડીને જાય છે ત્યારે તેની અંતિમ યાત્રામાં ફક્ત એક જ અવાજ ગુંજી ઉઠે છે – રામ નામ સત્ય હૈ (રામ નામ સત્ય હૈ).

હિન્દુ ધર્મમાં ભગવાન રામને પુરુષોત્તમ એટલે કે શ્રેષ્ઠ પુરુષ કહેવામાં આવે છે. રામ નામ લેવાથી જ આત્માને શાંતિ મળે છે. જ્યારે કોઈ મૃત્યુ પામે છે, ત્યારે રામ નામ સત્ય હૈ કહેવાનો અર્થ એ થાય છે કે આ નશ્વર દુનિયામાં ફક્ત ભગવાનનું નામ જ સાચું છે, બાકીનું બધું ક્ષણિક છે.

જ્યારે રામાયણ અને ભગવદ ગીતામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જે વ્યક્તિ અંતિમ ક્ષણે ભગવાનનું નામ લે છે તેને મોક્ષ મળે છે. હું તમને કહી દઉં કે મૃત્યુ આપણને શીખવે છે કે આ દુનિયામાં કંઈ પણ કાયમી નથી, ન તો સંપત્તિ, ન તો સંપત્તિ, ન તો આપણું શરીર. જ્યારે અંતિમયાત્રા નીકળે છે, ત્યારે રામ નામ સત્ય હૈ કહીને, શોકગ્રસ્ત પરિવાર અને અન્ય લોકોને યાદ અપાવવામાં આવે છે કે મૃત્યુ એક અનિવાર્ય સત્ય છે અને આપણે દુન્યવી ઇચ્છાઓથી ઉપર ઉઠીને આપણું જીવન જીવવું જોઈએ.

હવે જાણીયે વૈજ્ઞાનિક કારણ

વિજ્ઞાનની દ્રષ્ટિએ જોવામાં આવે તો, જ્યારે કોઈનું મૃત્યુ થાય છે, ત્યારે શરીર ધીમે ધીમે વિઘટન થવા લાગે છે પરંતુ જો તે સમયે આસપાસ સકારાત્મક ઉર્જા હોય તો મૃતકના આત્માને શાંતિ મળે છે. રામ નામના ઉચ્ચારણથી એક ખાસ પ્રકારની ધ્વનિ તરંગો ઉત્પન્ન થાય છે જે વાતાવરણને સકારાત્મક બનાવે છે અને અંતિમયાત્રા દરમિયાન હાજર લોકોને માનસિક શાંતિ પણ પ્રદાન કરે છે. તેથી, તે માત્ર એક પરંપરા નથી પણ એક ઊંડી વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા પણ છે. જે મન અને પર્યાવરણને શુદ્ધ કરવાનું કામ કરે છે.

બીજા ધર્મમાં પણ આવી જ રીતિ છે?

તમને જણાવી દઈએ કે રામ નામ સત્ય હૈ કહેવાની પરંપરા ફક્ત હિન્દુ ધર્મ સુધી મર્યાદિત નથી. ભારતના ઘણા અન્ય સમુદાયોમાં પણ મૃત્યુ સમયે ભગવાનનું નામ લેવામાં આવે છે. સંત કબીર, તુલસીદાસ અને બીજા ઘણા મહાપુરુષોએ પણ પોતાના ઉપદેશોમાં રામ નામનું મહત્વ સમજાવ્યું છે. તેમનું માનવું હતું કે જીવનનું અંતિમ લક્ષ્ય પરમ સત્ય પ્રાપ્ત કરવું છે અને આ માટે રામના નામથી વધુ સારું કંઈ હોઈ શકે નહીં.

પાંડવો એ શું કહ્યું હતું?

તમને જણાવી દઈએ કે રામ નામ સત્ય હૈ કહેવાના ઘણા કારણો છે પરંતુ આ પાછળનું કારણ મહાભારતના મુખ્ય પાત્ર અને પાંડવોમાં સૌથી મોટા ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરે પણ જણાવ્યું છે. તે કહે છે કે જ્યારે આપણે મૃતદેહને સ્મશાનભૂમિમાં લઈ જઈએ છીએ, ત્યારે આપણે રામનું નામ લઈએ છીએ. પરંતુ જ્યારે તેઓ અંતિમ સંસ્કાર પછી ઘરે પાછા ફરે છે, ત્યારે તેઓ રામનું નામ ભૂલી જાય છે અને સાંસારિક સુખો અને મૃતકની સંપત્તિમાં ફસાઈ જાય છે.

અંતિમ યાત્રા દરમિયાન, એક વ્યક્તિ એ છે જે પોતાનું જીવન પૂર્ણ કર્યા પછી બધાને વિદાય આપી રહ્યો છે, બીજી તરફ, એવા લોકો છે જે પોતાનું જીવન જીવી રહ્યા છે અને આવી સ્થિતિમાં, જીવન દરમિયાન પ્રાપ્ત કરેલી દરેક વસ્તુ અહીં પાછળ રહી જાય છે. અને અંતે, ફક્ત રામનું નામ જ રહે છે, તેથી અંતિમ યાત્રા સમયે, આપણે રામ નામ સત્ય કહીએ છીએ.